روز پنجشنبه 30 مرداد سال جاری
مأموران پلیس 110 از کشف مهمات در یک ساختمان نیمه کاره واقع در خیابان
فاطمی باخبر شدند. مأموران پلیس با اطلاع یافتن از این ماجرای عجیب
بلافاصله خود را به خیابان شهید فکوری رساندند و با یک کارگر افغان روبه‌رو
شدند که در هنگام حفر چاه با زاغه عجیبی پر از مهمات رو به رو شده بود.
حالا
سه روز از آن کشف می‌گذرد. خیابان فاطمی با وضعیتی امنیتی رو به رو شده
است، ساکنان خیابان دیدار که سال‌ها روی مهمات زندگی می‌کردند، خانه‌های
خود را ترک کرده و در هتل مستقر شده‌اند. کارشناسان تاریخی همچون خسرو
معتضد، احمد محیط طباطبایی و...در برابر پرسش رسانه‌ها نظراتی در مورد این
کشف ارایه کرده‌اند.
مسئله
اینجاست که تا کنون این پرسش به ذهن مسئولان سازمان میراث فرهنگی تهران
چرا خطور نکرده است. با اینکه حراست اداره میراث فرهنگی تهران گزارشی مبنی
بر کشف این مهمات به اداره میراث فرهنگی ارایه داده اما با توجه به
گفته‌های مسئولان میراث تهران تا کنون هیچ کارشناسی برای بررسی به این محل
اعزام نشده است.
به
نظر می‌رسد، این کشف بزرگ چندان از نظر مسئولان سازمان میراث فرهنگی نیازی
به بررسی و مطالعه ندارد، اگر چه این کشفیات همانقدر می‌توانند مهم باشند
که حفاری‌های علمی باستان شناسی.
هرچند اسکندر مختاری، استاد دانشگاه و یکی از تهران‌شناسان به نام تهران در گفت و گو با CHN می‌گوید که کارشناسان میراث فرهنگی به دلیل اینکه با کالبد مواجه نیستند نمی‌توانند هیچ سند تاریخی در این زمینه ارایه کنند.
با
این وجود این مهمات همچون بسیاری از اشیاء تاریخی می‌تواند گویای بخش مهمی
از تاریخ ایران باشد و رازهایی از زندگی مردم در 79 سال پیش را افشا کند.
مختاری
می‌گوید که برای اثبات اینکه این منطقه محدوده نظامی بوده هیچ گونه سندی
وجود ندارد و تنها با ارجاع به متون تاریخی می‌توان نظراتی در مورد این کشف
داد و احتمالاتی را عنوان کرد.
به
گفته او، این نظرات تاریخی به دلیل اینکه این کشفیات در تونلی زیر زمین
بوده و سازه معماری ندارد باید تنها با خواندن متون تاریخی در موردشان
اظهار نظر کرد. از طرف دیگر حتما باید از نزدیک این مهمات مشاهده و بررسی
شود.
این
در حالی است که تا کنون تنها می‌توان به اطلاعات سردار «ساجدی‌نیا» رئیس
پلیس پایتخت در تشریخ خبر مربوط به کشف گلولههای مستهلک اکتفا کرد:
بررسی‌های کارشناسان نشان می‌دهد که این مهمات متعلق به سال 1935 یعنی
79 سال پیش است. از این ساختمان نیمه‌کاره 20 گلوله مرمی و 44 گلوله توپ
کشف شده است. با توجه به بررسی‌های صورت گرفته احتمال می‌رود این منطقه
زاغه مهمات در جنگ جهانی دوم بوده است و تحقیقات پلیسی برای کشف چرایی و
یافتن گلولههای احتمالی دیگر ادامه دارد.
خسرو
معتضد، کارشناس و محقق تاریخ اما در گفت و گو با رسانه‌ها عنوان کرده که
تولید آین مهمات در خط مونتاژ امریکایی‌ها در زمان جنگ جهانی دوم را
گزینه‌ای نزدیک به واقعیت دانست.
این
کارشناس تاریخ با اشاره به سابقه تاریخی محل کشف این گلولههای توپ، ساخت
این گلوله‌ها را به نخستین روزهای وارد شدن امریکا به عرصه جنگ جهانی دوم
مربوط دانسته: در منطقه فاطمی و امیرآباد، در زمان قاجاریه یک میدان
اسب‌سواری بزرگ قرار داشت که به نام «اسپیریس جلالیه» مشهور بود. احتمال
این وجود دارد که زاغه مهماتی هم در اعماق خاک پیش‌بینی شده باشد و بخشی از
مهمات ذخیره ارتش، در آن مکان باشد.
به
گفته او، پس از ورود امریکا به جنگ جهانی دوم، بنا به درخواست بریتانیا،
امریکا 30 هزار سرباز را به ایران روانه می‌کند؛ سربازهایی که البته نظامی
نبودند و در واقع فقط وظیفه مونتاژ کردن سلاح و مهمات را به عهده داشتند.
آنها توپ و تانک و سایر سلاح ها و مهمات را مونتاژ می‌کردند و از طریق
راه‌آهن و جاده به شوروی می‌رساندند. امریکایی‌ها شرکتی به نام «UKCC» را
تأسیس کردند و با استفاده از خطوط ریلی و اجاره کردن 4 هزار کامیون، حمل
سلاح را از این طریق انجام دادند. در همان سال‌ها بود که امریکایی‌ها به
تهران هم آمدند. حدود 5 هزار امریکایی در تهران ساکن بودند چرا که در طرح
ستاد کل ارتش آلمان، حمله به ایران هم پیش‌بینی شده بود و امریکایی‌ها در
تهران حالت نظامی داشتند. امریکایی‌ها و ارتش ایران در شمال تهران زاغه
مهمات داشتند و یکی از این زاغه‌ها در همین میدان اسب‌دوانی جلالیه بود.
خسرو
معتضد به یک احتمال تاریخی دیگر نیز اشاره کرده است: در آن سال‌ها، ارتش
ایران از آلمان، سوئد و اشکودا (چک و اسلواکی) هم سلاح و مهمات خریداری
می‌کرد. این احتمال وجود دارد که این گلولههای توپ کشف شده، مربوط به
خرید‌های ارتش از آن کشورها بوده باشد.
احمد
محیط طباطبایی، تهران‌شناس معاصر نیز در گفت و گو با رسانه‌ها با اشاره به
اینکه تا نوع بمب‌ها را ندانیم نمی‌توانیم تحلیل دقیقی برای مالکیت آنها
پیدا کنیم، گفت: «باید ابتدا بدانیم نوع این بمب‌ها چیست و کجایی است.
به‌عنوان مثال اگر آلمانی باشند می‌توانیم این تحلیل را ارائه دهیم که
ماجرا برمی‌گردد به جنگ جهانی دوم و هدف از پنهان کردن این مهمات این بوده
که از دست متفقین پنهان بماند.»
او همچنین با تاکید بر اینکه الان نمی‌توان تحلیل قطعی ارائه کرد و فقط فرضیاتی مطرح است، ادامه داد: «نام خیابان فاطمی در قدیم خیابان نظامی بوده و منطقه فاطمی نیز نظامی بوده است. به همین دلیل ممکن است برای یکی از پادگان‌ها باشد. حدود سال 1314 رضاشاه بخشی از اراضی شمال دانشگاه تهران را که به تپه‌های «جلالیه» معروف بود به‌منظور تاسیس پادگان و زاغه مهمات در اختیار ارتش قرار داد. خیابان فاطمی و شهید فکوری بخشی از تپه‌های سابق جلالیه است.»
..................
منبع : خبرگزاری میراث فرهنگی
منبع : http://hamrahetarikh.ir